Czarni, mulaci, czyli fundacje zwalczają rasizm. Nie jest odkryciem, że rasizm może przybierać wiele form. Od subtelnych uprzedzeń, aż po otwarte przejawy nienawiści i dyskryminacji. Jakie są różnice między rasizmem a uprzedzeniami?
Zasadniczą jest ich zakres. Uprzedzenia zdecydowanie odnoszą się do ogólnych przekonań i stereotypów na temat danej grupy ludzi, które mogą być pozytywne lub negatywne. Rasizm natomiast to bardziej zaawansowana forma uprzedzeń. To przekonanie o hierarchii rasowej, ale też przekonanie, że jedna rasa jest wyższa od innych.
Z uwewnętrznionym rasizmem związany jest koloryzm, który jest dyskryminacją ze względu na kolor skóry. Koloryzm powoduje, że ludzie o ciemniejszej karnacji z różnych środowisk rasowych – Afroamerykanie, Azjaci, Latynosi – są traktowani gorzej niż ich odpowiednicy o jaśniejszej karnacji przez białych, a nawet członków własnej grupy rasowej.
A jedną z najbardziej kontrowersyjnych form rasizmu jest „rasizm odwrócony”. Idea, że biali, historycznie uprzywilejowani w świecie zachodnim, teraz doświadczają dyskryminacji rasowej z powodu akcji afirmatywnej i innych programów, których celem jest wyrównanie szans dla mniejszości. Wielu działaczy sprawiedliwości społecznej wątpi w istnienie odwróconego rasizmu, ponieważ twierdzą, że społeczeństwo zachodnie nadal przynosi korzyści przede wszystkim białym.
A podłoże rasizmu? Uprzedzenia mogą wynikać z braku wiedzy, stereotypów czy wpływu środowiska. Rasizm natomiast ma głębsze korzenie, często wynikające z historycznych i społecznych czynników. Może być wynikiem kolonializmu, niewolnictwa, wojen czy polityki segregacji rasowej. Rasizm może być również przekazywany z pokolenia na pokolenie, co utrwala jego istnienie w społeczeństwie. I wbrew pozorom nie jest jednostkowym problemem, ale znacznym społecznym.
Negatywnymi przekonaniami i uczuciami wobec innych ras są uprzedzenia. A przecież wynikają jedynie z braku wiedzy i doświadczenia. Często są wynikiem stereotypów i generalizacji, które nie mają żadnego naukowego uzasadnienia. Niestety, mogą one prowadzić do dyskryminacji i nierówności w różnych dziedzinach życia, takich jak edukacja, zatrudnienie czy dostęp do usług.
Co jeszcze utrzymuje rasizm? Strukturalna nierówność, która odnosi się do systemów i instytucji, które faworyzują jedną rasę kosztem innych. Może to obejmować nierówny dostęp do zasobów, takich jak edukacja, opieka zdrowotna czy mieszkanie. Strukturalna nierówność jest często wynikiem długotrwałych nierówności społecznych i historycznych uprzedzeń.
- Skutki rasizmu są szeroko rozpowszechnione i dotykają wszystkich aspektów życia społecznego – wie Piotr Barszczewski, prezes zarządu Fundacji Zbieramy Razem. Najbardziej oczywista, to dyskryminacja rasowa. Osoby o innej rasie są traktowane gorzej, mają mniejsze szanse na zatrudnienie, awans czy równy dostęp do usług. Następstwo?Nierówności społeczne i ekonomiczne, utrzymujące się przez pokolenia.
Wolontariusze działający przez lata w tej fundacji już wiedzą. Rasizm ma także negatywny wpływ na zdrowie psychiczne i fizyczne osób dotkniętych dyskryminacją. Odczuwają stres, lęk i depresję, co może prowadzić do różnych problemów zdrowotnych. Ale to jeszcze nie wszystko, bo rasizm może prowadzić przede wszystkim do izolacji społecznej i braku poczucia przynależności, co ma negatywny wpływ na życie. Fundacja pomaga, zapobiega takim wykluczeniem, przeciwdziała. Ale sama świata nie zmieni. W jednostkowych przypadkach udaje się takim podopiecznym pomóc, przywrócić im godność, otoczyć szacunkiem, pokazać, że ludzie ci są tacy sami. Że skóra, jej barwa, niczego nie zmienia.
- Każdy z nas ma obowiązek przeciwdziałania rasizmowi i promowania równości – uważa jedna z wolontariuszek. – Robimy to poprzez edukację, rozmowy i działania na rzecz zmiany systemów i instytucji, które utrzymują nierówność. Ważne jest, abyśmy wszyscy przeciwdziałali rasizmowi i dążyli do stworzenia bardziej sprawiedliwego i równego społeczeństwa. Bo czy Afroamerykanie są agresywni? Albo Azjaci inteligentni? Same takie pytania, czy stwierdzenia wpływają przecież na sposób, w jaki traktujemy i postrzegamy różne grupy rasowe.
- Edukacja, edukacja i jeszcze raz edukacja! – dodaje Piotr Barszczewski. - Ona jest kluczowa w tym procesie. Wprowadzenie odpowiednich programów edukacyjnych, które promują tolerancję, szacunek i równość, może pomóc w zmniejszeniu rasizmu i budowaniu bardziej sprawiedliwego społeczeństwa, społeczeństwa bardziej przyjaznego dla każdego człowieka.
W Fundacji Zbieramy Razem temat marginalizacji i wykluczeniu jednostek jest dobrze znany. Zajmowano się już w niej niejednokrotnie osobami, które są ofiarami rasizmu, które często doświadczają dyskryminacji w różnych dziedzinach życia, takich jak edukacja, zatrudnienie czy mieszkanie.
- Osoby te są pozbawiane równych szans i traktowane jako obywatele drugiej kategorii – stwierdza wolontariusz. - Ciągłe doświadczanie uprzedzeń i nienawiści… Ile jeszcze czasu musi upłynąć, żeby ludzie zrozumieli, że już nigdzie na świecie nie powinno być miejsca i przyzwolenia na to patologiczne zjawisko. Przecież całe społeczeństwo cierpi na skutek napięć rasowych. Rasizm prowadzi do podziałów i konfliktów społecznych. Przemoc. Niestabilność… Społeczeństwa, w których panuje rasizm, mają trudności z budowaniem jedności i współpracy, co wpływa na rozwój i dobrobyt wszystkich obywateli.
Czarni, mulaci, czyli fundacje zwalczają rasizm. Aby zwalczyć skutki rasizmu, konieczne jest podjęcie działań na wielu poziomach. Kluczowa jest edukacja, zarówno w szkołach, jak i w społeczeństwie jako całości. Ogromną role mają w tym obszarze do wykonania wszelkie organizacje pożytku publicznego, które w swoich codziennych przedsięwzięciach powinny promować tolerancję, empatię i szacunek dla innych kultur i ras. Również władze powinny wprowadzać polityki antydyskryminacyjne i zapewniać ochronę praw jednostek. A na sam koniec, powiedzmy sobie szczerze, każdy powinien zaangażować się w walkę z rasizmem. Jak? Choćby poprzez wyrażanie dezaprobaty wobec rasistowskich zachowań i słów, a także poprzez wspieranie organizacji i inicjatyw, które walczą z dyskryminacją.
- Tak, rasizm to poważny problemem, niestety nadal istniejący w naszym społeczeństwie – dodaje Piotr Barszczewski. – Dlatego promujemy równość rasową, bo to podstawa człowieczeństwa. Ale czy uda nam się stworzyć społeczeństwo, w którym każdy człowiek jest szanowany i traktowany z godnością?
