Szczepienia mają dwa główne cele: chronić przed zachorowaniem na groźne choroby zakaźne oraz eliminować te choroby ze społeczeństwa. W Polsce szczepienia obowiązkowe są bezpłatne. Niektóre z nich są realizowane już u noworodków, w pierwszych godzinach życia.

Szczepienia realizowane są zgodnie z kalendarzem szczepień: u dzieci i młodzieży do 19 roku życia, u osób szczególnie narażonych na zachorowanie, czyli studentów uczelni medycznych, pracowników ochrony zdrowia, pracowników służb weterynaryjnych.

- Im więcej osób jest zaszczepionych, tym mniej się choruje. A - jak widać choćby po krztuścu w kraju - nie wszyscy ludzie to rozumieją. Niestety w Polsce, gdy chodzi o szczepienia mamy zbyt niski poziom wiedzy ogólnomedycznej - mówił nam dr n. med. Paweł Grzesiowski, Główny Inspektor Sanitarny.

Do szczepień obowiązkowych należą obecnie w Polsce szczepienia przeciwko: gruźlicy, zapaleniu wątroby typu B, błonicy, krztuścowi, tężcowi, ostremu nagminnemu porażeniu dziecięcemu (poliomyelitis), odrze, śwince, różyczce, inwazyjnemu zakażeniu Streptococcus pneumoniae (pneumokokowym), inwazyjnym zakażeniom Haemophilus influenzae typu B, zakażeniom wywołanym przez rotawirusy, wietrznej.

Problemy z realizacją obowiązku szczepień ochronnych dzieci i młodzieży w Polsce coraz bardziej narastają. Z roku na rok w Polsce rośnie liczba dzieci, których rodzice nie wyrażają zgody na podanie im szczepionek zgodnie z obowiązującym kalendarzem szczepień.

Kary za brak szczepienia

Rodzice coraz częściej odmawiają poddania dzieci obowiązkowym szczepieniom. Najczęściej nie szczepimy dzieci przeciwko odrze, śwince, różyczce, błonicy, tężcowi, krztuścowi, pneumokokom, poliomyelitis.

Niepoddanie się obowiązkowemu szczepieniu jest uznawane za wykroczenie.

- Obowiązek wykonania szczepień jest egzekwowany w ten sposób, że prowadzone są liczne postępowania administracyjne przez Powiatowego Inspektora Sanitarnego - informowała na sesji Rady Miasta Bydgoszczy Magdalena Warda, zastępca Powiatowego Inspektora Sanitarnego.

Kary za brak obowiązkowego szczepienia nakłada wojewoda. Najwyższa może wynieść nawet 50 tysięcy złotych. W Bydgoszczy było to 8 tys. zł. Za odmowę zaszczepienia dziecka zgodnie z obowiązującym kalendarzem szczepień grozi kara 1500 zł albo kara nagany.

Osoba, która nie poddaje się obowiązkowemu szczepieniu ochronnemu przeciwko gruźlicy lub innej chorobie zakaźnej albo obowiązkowemu badaniu stanu zdrowia, mającemu na celu wykrycie lub leczenie gruźlicy, choroby wenerycznej lub innej choroby zakaźnej, podlega karze grzywny do 1500 złotych albo karze nagany. Tej samej karze podlegają osoby sprawująca pieczę nad osobą małoletnią lub bezradną.

Sanepid przeprowadzi wielką kontrolę szczepień w Polsce

Główny Inspektorat Sanitarny zapowiada wielką kontrolę w Polsce - sprawdzone zostaną karty szczepień 7,5 miliona dzieci!

Kontrole ruszą 1 kwietnia 2025 roku we wszystkich punktach szczepień w całej Polsce. Szef GIS Paweł Grzesiowski potwierdził, że planowane jest stworzenie katalogu zaszczepionych dzieci.

Chcemy zrobić katalog zaszczepionych dzieci, chyba pierwszy raz od czasów powojennych, by poznać prawdziwe danena temat zaszczepienia polskiej populacji przeciwko 13 różnym chorobom zakaźnym - powiedział szef GIS.

Główny Inspektorat Sanitarny przyznaje, że celem kontroli jest ustalenie, ile dzieci jest zaszczepionych, ile nie i dlaczego. - Już dziś wiemy, że są takie punkty, gdzie zaszczepiono jedynie 20-30 proc. dzieci zapisanych do danego lekarza i takie, gdzie ten odsetek sięga 95 proc. - informuje GIS.

- Ruchy antyszczepionkowe są dla nas obecnie największym ciężarem. Ci ludzie dezinformują pacjentów. Poza tym rodzice przestali się bać chorób zakaźnych i wierzą, że medycyna jest w stanie wyleczyć każdą dolegliwość. Tak nie jest. Dla przykładu; posocznica meningokokowa rozwija się błyskawicznie i my, lekarze nie mamy czasu i szans na uratowanie dziecka - mówił nam dr Ryszard Laudański z jednej z przychodni na bydgoskich Bartodziejach.

Od maja będzie można się zapisywać do udziału w programie "Moje zdrowie", w ramach którego już 20-latkowie na koszt NFZ będą mogli wykonać podstawowe badania. "Moje zdrowie" obejmie m.in. diagnostykę chorób serca, depresji oraz szczepienia.

Program "Moje zdrowie" zastąpi dotychczasowy program "Profilaktyka 40 Plus". Jak potwierdziła ministra zdrowia Izabela Leszczyna, program ten będzie dostępny dla osób od 20. roku życia, co oznacza, że obejmie ok. 30 mln Polaków.

Program ma na celu poprawę wczesnej wykrywalności chorób układu krążenia, cukrzycy, chorób nerek, zaburzeń funkcji tarczycy oraz wybranych chorób onkologicznych i infekcyjnych.

Bilans zdrowia będzie dostępny dla osób w wieku 20-59 lat co pięć lat, a dla osób powyżej 60 lat co trzy lata. Ocena stanu zdrowia obejmie styl życia, wywiad rodzinny, choroby sercowo-naczyniowe, nowotworowe, zdrowie psychiczne, uzależnienia oraz szczepienia.

W ramach programu pacjenci będą wypełniać ankiety i kwestionariusze, a także przechodzić badania diagnostyczne. Podstawowe badania obejmą morfologię krwi, glukozę, kreatyninę, lipidogram, TSH oraz lipoproteinę A. Rozszerzone badania, zależne od wieku i wyników ankiety, mogą obejmować próby wątrobowe, PSA całkowity u mężczyzn, anty-HCV oraz badanie kału na krew utajoną.

Podczas wizyty podsumowującej pacjentom będą mierzone ciśnienie tętnicze, tętno, waga, wzrost, obwód talii oraz BMI. Ponadto osoby powyżej 60. roku życia będą miały ocenę funkcji poznawczych.

Wizyta zakończy się przygotowaniem Indywidualnego Planu Zdrowotnego (IPZ). W wybranych grupach ryzyka pacjenci otrzymają porady edukacyjne i antynikotynowe.

Według szacunków, program "Moje zdrowie" w pierwszym roku ma kosztować ok. 749 tys. zł, a w 10. roku funkcjonowania, przy założeniu, że skorzysta z niego wówczas do 40 proc. osób, koszt wzrośnie do 3,2 mln zł.

W połowie lutego w życie weszły nowe przepisy dotyczące wystawiania recept na bezpłatne leki, co umożliwiło dostęp do nich za pośrednictwem szerszej grupy lekarzy. Wygląda na to, że dołączą do nich również zmiany w realizacji recept rocznych.

Nowelizacja ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej rozszerzyła uprawnienia do wystawiania recept na bezpłatne leki. Zmiany te były długo oczekiwane przez środowisko medyczne, w tym Naczelną Radę Lekarską.

Nowe przepisy umożliwiły wystawianie recept na bezpłatne leki przez wszystkich lekarzy, w tym dentystów, niezależnie od posiadania kontraktu z Narodowym Funduszem Zdrowia (dotychczas takie uprawnienia mieli jedynie lekarze pracujący w ramach podstawowej opieki zdrowotnej, ambulatoryjnej opieki specjalistycznej i leczenia szpitalnego).

Wiceprezes Naczelnej Rady Lekarskiej Klaudiusz Komor podkreślił wtedy, że zmiany te wyeliminowały "ewidentną niesprawiedliwość" w dotychczasowych przepisach.

- Podpis prezydenta wieńczy długie starania samorządu lekarskiego o zmianę tych niesprawiedliwych nie tylko dla lekarzy, ale i dla pacjentów przepisów. Dotychczas zdarzało się, że ten sam lekarz przed południem w przychodni z kontraktem na NFZ mógł pacjentowi wypisać przysługujące mu recepty na darmowe leki dla seniora, a po południu ten sam lekarz, temu samemu pacjentowi, tych samych leków już w ten sposób w gabinecie prywatnym wypisać nie mógł - pisał w komunikacie wiceprezes Komor.

Zgodnie z nowymi przepisami, prawo do bezpłatnych leków przysługuje seniorom powyżej 65. roku życia oraz dzieciom i młodzieży do 18. roku życia. Program ten został rozszerzony, bo wcześniej obejmował jedynie seniorów powyżej 75. roku życia.

Zmiany te mają na celu ułatwienie dostępu do leków dla większej liczby pacjentów, co jest szczególnie istotne w kontekście rosnących kosztów opieki zdrowotnej.

Jednak to nie jeszcze koniec - w odpowiedzi na interpelację poselską Ministerstwo Zdrowia planuje kolejne zmiany. Dotyczyć one będą umożliwienia pacjentom realizacji recept o dłuższej dacie ważności w różnych aptekach (obecnie muszą wykupywać je leki w tej samej aptece, co bywa problematyczne, gdy lek jest słabo lub w ogóle niedostępny).

"Prowadzi to do konieczności powrotu pacjenta do lekarza w celu znalezienia innego rozwiązania, a to wiąże się z niepotrzebną stratą czasu zarówno pacjenta, jak i lekarza, który zamiast skupić się na leczeniu, musi wykonywać zbędne czynności administracyjne" - czytamy na stronie rządowej.

Jak poinformowała ministra zdrowia Izabela Leszczyna, zmiany ułatwią pacjentom życie także w takich sytuacjach jak zmiana miejsca zamieszkania czy likwidacja apteki, w której zaczęło się już wykupywanie danego preparatu. Nowe przepisy pozwolą pacjentom na większą elastyczność i zmniejszą obciążenie lekarzy.

"Dla każdej e-recepty jest wystawiany Dokument Realizacji Recepty (DRR). W przypadku, gdy farmaceuta wyda część opakowań danego leku, nanosi dla danej pozycji w DRR status częściowej realizacji. Wówczas realizacja takiej e-recepty musi być dokończona w tej samej aptece" - tłumaczy na swojej stronie MZ.