Zapalenia płuc to bardzo groźna, często niesłusznie lekceważona choroba, która poważnie zagraża życiu. Tylko w Polsce w 2019 roku była przyczyną śmierci ponad 17 tysięcy osób. Co więcej, według danych UNICEF, z powodu zapalenia płuc co 39 sekund na świecie umiera jedno dziecko.
Eksperci zwracają uwagę na problem utrzymującej się wysokiej ilości zakażeń, które można nie tylko skutecznie leczyć, ale przede wszystkim im zapobiegać. Profilaktyka jest szczególnie ważna w dobie trwającej obecnie pandemii.
Zapalenie płuc ma długą historię: już w starożytności lekarze – w tym m.in. Hipokrates, uznawany za ojca medycyny – przedstawiali zgodny ze współczesnymi obserwacjami obraz kliniczny tej choroby. Choć została opisana jeszcze przed naszą erą, to diagnoza znacznie dłużej była niemal równoznaczna z wyrokiem śmierci. Jeszcze w 1965 roku współczynnik umieralności na zapalenie płuc w grupie niemowląt w Polsce wynosił 756 na 100 000, natomiast w 2018 roku – 12,1 na 100 000.
Mimo coraz lepszych metod leczenia zapalenie płuc wciąż stanowi zagrożenie zarówno dla dzieci, jak i osób dorosłych. Czynniki ryzyka sprzyjające wystąpieniu choroby to m.in. palenie tytoniu, podeszły wiek, cukrzyca czy przewlekła niewydolność serca. Wśród grup szczególnie podatnych na zakażenie eksperci wyróżniają przede wszystkim niemowlęta i dzieci poniżej piątego roku życia. Zachorowanie jest dla nich w większości przypadków równoznaczne z pobytem w szpitalu. Typowe objawy kliniczne zapalenia płuc to kaszel, gorączka, dreszcze, poty i ból w klatce piersiowej (zazwyczaj nasilający się przy kaszlu i głębokim oddychaniu).
Większość dzieci przechodzi w zapalenie płuc ze zwykłego, wydawałoby się niepoważnego, przeziębienia, czy też innych chorób górnych dróg oddechowych, na przykład zapalenia oskrzeli. Nie brak jednak również zapaleń płuc, które nie były poprzedzone przeziębieniem. Wtedy często mają one etiologię bakteryjną, a towarzyszy im bardzo wysoka gorączka. Mimo iż w większości przypadków zapalenia płuc udaje się po podaniu odpowiednich leków wyleczyć, to jednak zdarzają się powikłania, a część z nich, jak na przykład niewydolność oddechowa, może okazać się bardzo groźna, szczególnie dla małych dzieci. Hospitalizacja dzieci, które zachorowały na zapalenie płuc, zdarza się, w porównaniu z innymi chorobami, dość często.
Zapalenia płuc dzielimy na szpitalne oraz pozaszpitalne. Bakterią, która powoduje ponad 2/3 tych drugich jest dwoinka zapalenia płuc (Streptococcus pneumoniae). To wyjątkowo groźny drobnoustrój - z powodu zakażeń nim wywołanych co roku umiera ponad 1,5 miliona osób. Eksperci zwracają uwagę, że higiena jest bardzo istotna przy ograniczaniu zakażeń, jednak mycie rąk nie zagwarantuje nam ochrony przed tak powszechnie występującą bakterią. Jedyną skuteczną formą profilaktyki są szczepienia. Od kilku lat szczepienie przeciw pneumokokom jest częścią Programu Obowiązkowych Szczepień Ochronnych. Pamiętajmy jednak, że jest zalecane także osobom dorosłym.
Warto skorzystać także z profilaktyki chroniącej przed grypą – zapalenia płuc często są powikłaniem właśnie tej choroby.
