Światowy Dzień Walki z Rakiem odbywa się, co roku w dniu 4 lutego. Choroby nowotworowe polegają na nieprawidłowym i nadmiernym rozrastaniu się komórek w różnych organach człowieka. Nowotwory mogą mieć charakter łagodny lub złośliwy, a rak jest jednym z nowotworów złośliwych.
Niestety nowotwory obecnie przodują, jako główna przyczyna zgonów. Diagnozuje się je najczęściej u osób w średnim i starszym wieku. Jednak do zmian w komórkach, które prowadzą do nowotworu dochodzi znacznie wcześniej. Dlatego już od wczesnych lat życia można mieć wpływ na to, czy choroba się rozwinie, czy też człowiek skutecznie się z nią zmierzy.
Wszystkie nowotwory powstają wskutek mutacji (zmiany DNA) w komórkach ciała. Na szczęście jesteśmy wyposażeni w mechanizmy, które nas przed nimi chronią. Gdy jednak w grę włączą się silne zewnętrzne czynniki rakotwórcze, które działają przez długi czas takie jak np. substancje zawarte w dymie tytoniowym lub nadmierne promieniowanie ultrafioletowe, mechanizmy te mogą być niewystarczające. Zmiany genetyczne mogą powodować również wewnętrzne przyczyny, związane na przykład z nieprawidłową produkcją hormonów.
Przewidywania naukowców na temat zachorowań na nowotwory są niepokojące: na świecie do 2030 roku liczba chorych na nowotwory może wzrosnąć aż o 75%. Ale pocieszający jest fakt, podkreślany przez wielu specjalistów, że nasze zdrowie aż w 60% zależy od naszego stylu życia.
Pamiętajmy, rak nie musi być chorobą śmiertelną! Można go leczyć i w wielu przypadkach wyleczyć. Warto, więc obserwować swój organizm, zwracać uwagę na zmiany, jakie w nim zachodzą, wychwytywać nawet niewielkie nieprawidłowości i zgłaszać się na badania profilaktyczne. To dzięki nim można wcześnie wykryć chorobę, co daje duże szanse na wyleczenie.
W profilaktyce nowotworów warto uwzględnić tylko 12 cennych wskazówek zawartych w Europejskim Kodeksie Walki z Rakiem:
- Nie pal. Nie używaj tytoniu w żadnej postaci.
- Stwórz w domu środowisko wolne od dymu tytoniowego. Wspieraj politykę miejsca pracy wolnego od tytoniu.
- Utrzymuj prawidłową masę ciała.
- Bądź aktywny fizycznie w codziennym życiu. Ogranicz czas spędzany na siedząco.
Wiele badań potwierdziło zależność między aktywnością fizyczną a zdrowiem i ograniczeniem ryzyka zachorowania na wiele typów nowotworów. Regularne ćwiczenia zmniejszają ryzyko zachorowania na raka okrężnicy, raka piersi, raka trzonu macicy i raka prostaty. Zmniejszenie ryzyka wystąpienie nowotworów jest wprost proporcjonalne do stopnia aktywności fizycznej.
Nadwaga sprzyja wystąpieniu nowotworów, ponieważ przyczynia się do nieprawidłowych zmian wielu parametrów biochemicznych, bezpośrednio wpływających na metabolizm komórek nowotworowych. Otyłość – zwłaszcza brzuszna – powoduje odbiegające od normalnych wartości stężenie hormonów i czynników wzrostu, które mogą sprzyjać rozwojowi komórek nowotworowych. Regularna aktywność fizyczna skutecznie wpływa na zdrowie poprzez redukcję tkanki tłuszczowej, która odpowiedzialna jest w organizmie za zwiększanie poziomu estrogenów (zwłaszcza po menopauzie), co sprzyja rozwojowi nowotworu.
- Przestrzegaj zaleceń prawidłowego sposobu żywienia:
jedz dużo produktów pełnoziarnistych, roślin strączkowych, warzyw i owoców;
ogranicz spożycie wysokokalorycznych produktów spożywczych (o wysokiej zawartości cukru lub tłuszczu) i unikaj napojów słodzonych;
unikaj przetworzonego mięsa; ogranicz spożycie mięsa czerwonego i żywności z dużą ilością soli.
- Jeśli pijesz alkohol dowolnego rodzaju, ogranicz jego spożycie. Abstynencja pomaga zapobiegać nowotworom.
- Unikaj nadmiernej ekspozycji na promienie słoneczne (dotyczy to szczególnie dzieci). Chroń się przed słońcem, używaj produktów przeznaczonych do ochrony przeciwsłonecznej. Nie korzystaj z solarium.
- Chroń się przed działaniem substancji rakotwórczych w miejscu pracy. Postępuj zgodnie z zaleceniami dotyczącymi bezpieczeństwa i higieny pracy.
- Dowiedz się, czy w domu jesteś narażony na naturalne promieniowanie spowodowane wysokim stężeniem radonu. Podejmij działania na rzecz zmniejszenia jego poziomu.
- Kobiety powinny pamiętać o tym, że:
karmienie piersią zmniejsza u matki ryzyko zachorowania na nowotwory. Jeśli możesz, karm swoje dziecko piersią;
hormonalna terapia zastępcza zwiększa ryzyko rozwoju niektórych nowotworów. Ogranicz jej stosowanie.
- Zadbaj o to, aby twoje dzieci poddano szczepieniom ochronnym przeciwko:
wirusowemu zapaleniu wątroby typu B (dotyczy noworodków);
wirusowi brodawczaka ludzkiego (HPV) (dotyczy dziewcząt).
12 Bierz udział w zorganizowanych programach badań przesiewowych w celu wczesnego wykrywania:
raka jelita grubego (zalecenie dotyczy zarówno mężczyzn, jak i kobiet);
raka piersi (u kobiet);
raka szyjki macicy (u kobiet).
