Stało się coś złego? Jesteś w trudnej sytuacji? Nie masz gdzie mieszkać ani za co żyć? Jesteś ofiarą przemocy albo masz kłopoty z dziećmi? Skorzystaj ze wsparcia – sprawdź, jak je uzyskać.
Korzyści
Zgłoś się do ośrodka pomocy społecznej w swojej gminie. Możesz dostać różnego rodzaju wsparcie, które dostosujemy do twojej sytuacji.
Pomoc społeczna nie tylko wspiera osoby i całe rodziny, które mają problemy, ale też zapobiega trudnym sytuacjom. Dowiedz się, jakie ma możliwości oraz co może dla ciebie i twojej rodziny zrobić.
Kto może skorzystać z pomocy społecznej
- osoby z polskim obywatelstwem, które mieszkają i przebywają w naszym kraju,
- cudzoziemcy, którzy mieszkają i przebywają w Polsce, a dzięki zezwoleniu mogą:
- osiedlać się,
- być rezydentem długoterminowym państw Unii Europejskiej (UE),
- mieszkać przez określony czas:
- jako uchodźca (z odpowiednim statusem),
- w ramach ochrony uzupełniającej,
- w ramach zgody na pobyt tolerowany,
- obywatele państw członkowskich UE i Europejskiego Stowarzyszenia Wolnego Handlu (EFTA), którzy mieszkają i przebywają w Polsce,
- ich rodziny, które mają tutaj prawo pobytu lub stałego pobytu.
Pomoc społeczną mogą dostać osoby i ich rodziny, których dotyczy:
- ubóstwo,
- sieroctwo,
- bezdomność,
- bezrobocie,
- niepełnosprawność,
- długa lub ciężka choroba,
- przemoc w rodzinie,
- handel ludźmi,
- macierzyństwo lub wielodzietność,
- bezradność w sprawach opiekuńczo-wychowawczych i prowadzeniu gospodarstwa domowego, zwłaszcza w rodzinach niepełnych lub wielodzietnych,
- trudności w integracji – jeśli jesteś cudzoziemcem i masz w Polsce status uchodźcy, ochronę uzupełniającą lub zezwolenie na pobyt czasowy w związku z określoną sytuacją (art. 159 ust. 1 pkt 1 lit. c lub d ustawy z 12 grudnia 2013 r. o cudzoziemcach),
- trudności w przystosowaniu do życia po zwolnieniu z zakładu karnego,
- alkoholizm lub narkomania,
- zdarzenie losowe lub sytuacja kryzysowa, na przykład pożar, lokalna powódź, wypadek,
- klęska żywiołowa lub ekologiczna.
Co zrobić
- Złóż wniosek o pomoc do ośrodka pomocy społecznej. Szczegóły znajdziesz w sekcji Jak złożyć wniosek.
- O pomoc dla ciebie może też wystąpić:
- twój przedstawiciel ustawowy (na przykład rodzice, jeśli nie masz 18 lat),
- inna osoba, jeśli się na to zgodzisz.
Ośrodek pomocy społecznej może ci przyznać pomoc z urzędu, o ile się na to zgodzisz.
Jak złożyć wniosek
- osobiście,
- pocztą.
Ile zapłacisz
Składanie wniosku o przyznanie pomocy społecznej jest bezpłatne.
Co zrobi ośrodek pomocy społecznej, kiedy dostanie twój wniosek
- Pracownik socjalny przeprowadzi rodzinny wywiad środowiskowy w miejscu twojego zamieszkania albo w miejscu stałego czy czasowego pobytu.
- Wywiad jest niezbędny – to podstawa do udzielenia pomocy, bez niego jej nie dostaniesz.
- Pracownik socjalny przeprowadzi rodzinny wywiad środowiskowy w ciągu 14 dni roboczych od złożenia wniosku, a w szczególnie pilnych sprawach – w ciągu 2 dni.
- Pracownik socjalny:
- odbierze od ciebie dokumentację: zaświadczenia lub oświadczenia o wysokości dochodu twojego oraz rodziny i ewentualnie inne dokumenty,
- ustali sytuację osób, które powinny ci pomóc (rodzice lub dzieci),
- wskaże sposób pomocy, której one tobie mogą udzielić,
- ustali, czy masz uprawnienia do innych świadczeń z zabezpieczenia społecznego, a jeśli tak – to jakie.
O co pyta pracownik socjalny
Wasza rozmowa pozwoli ocenić twoją sytuację życiową, ustalić jej przyczyny oraz twoje problemy i potrzeby.
Pracownik:
- zapyta o sytuację twoją oraz osób, które wspólnie z tobą mieszkają i gospodarują, w tym o:
- źródło dochodów,
- sytuację zawodową,
- stan zdrowia,
- sytuację rodzinną,
- stan majątku,
- jeśli stwierdzi przemoc w rodzinie – wypełni formularz Pomoc Społeczna – Niebieska Karta i dołączy go do wywiadu.
Jeśli nie zgodzisz się na wywiad – nie dostaniesz świadczenia.
Co przygotować
Jeśli chcesz dostać pomoc, opowiedz pracownikowi socjalnemu o swojej trudnej sytuacji. Przygotuj:
- dokument potwierdzający twoją tożsamość (dowód osobisty, paszport lub inny),
- skrócony odpis aktu urodzenia dziecka lub jego książeczkę zdrowia,
- dokumenty, które poświadczają twoje dochody:
- decyzję, na podstawie której dostajesz:
- rentę,
- emeryturę,
- świadczenie przedemerytalne,
- zasiłek przedemerytalny,
- emeryturę pomostową,
- nauczycielskie świadczenie kompensacyjne,
- uposażenie w stanie spoczynku,
- rentę socjalną,
- dowód, że dostajesz świadczenie: ostatni odcinek renty, emerytury lub podobne dokumenty,
- zaświadczenie lub oświadczenie o wysokości wynagrodzenia, które dostajesz, bo jesteś:
- zatrudniony,
- pracujesz na umowę zlecenia, umowę o dzieło lub umowę agencyjną,
- dokumenty, które potwierdzają stopień niepełnosprawności, czyli orzeczenie o:
- niepełnosprawności lub stopniu niepełnosprawności (orzeczenie zespołu do spraw orzekania o niepełnosprawności),
- całkowitej niezdolności do pracy oraz samodzielnej egzystencji (orzeczenie lekarskie orzecznika ZUS),
- całkowitej niezdolności do pracy (orzeczenie lekarskie orzecznika ZUS),
- zaświadczenie lekarskie o stanie zdrowia,
- inne dokumenty (zależnie od sytuacji twojej i rodziny), które mogą mieć wpływ na prawo do świadczeń, na przykład:
- zaświadczenie lub oświadczenie o okresie zatrudnienia (okresach, za które płacono składki na ubezpieczenie społeczne, oraz o okresach nieskładkowych),
- decyzja o przyznaniu uprawnień kombatanckich, zaświadczenie o uprawnieniach kombatanckich lub legitymacja członka Korpusu Weteranów Walk o Niepodległość Rzeczypospolitej Polskiej,
- zaświadczenie z urzędu gminy lub oświadczenie o wielkości gospodarstwa rolnego,
- zaświadczenie lub oświadczenie o kontynuowaniu nauki w szkole podstawowej, szkole ponadpodstawowej, szkole wyższej, na kursach,
- decyzja o:
- uznaniu lub odmowie uznania za osobę bezrobotną,
- utracie statusu osoby bezrobotnej,
- przyznaniu lub odmowie przyznania (wznowieniu, wstrzymaniu, utracie, pozbawieniu):
- prawa do zasiłku dla bezrobotnych,
- świadczenia szkoleniowego,
- stypendium,
- dodatku aktywizacyjnego,
- oświadczenie o pozostawaniu w ewidencji bezrobotnych lub poszukujących pracy,
- decyzja ZUS o ustaleniu kapitału początkowego,
- dowód opłacenia składki na ubezpieczenie społeczne – jeśli prowadzisz pozarolniczą działalność gospodarczą lub jesteś rolnikiem,
- decyzje organów przyznających świadczenia pieniężne,
- oświadczenie o stanie majątku,
- dokumenty, które określają twój status – jeśli jesteś cudzoziemcem,
- inne dokumenty, o które poprosi pracownik socjalny.
Jeśli nie złożysz wymaganych dokumentów lub oświadczeń – nie dostaniesz świadczenia.
Ile będziesz czekać na pomoc
- Postępowanie zaczyna się, gdy pracownik przyjmuje twój wniosek lub gdy wniosek trafi do ośrodka pomocy społecznej. Załatwienie twojej sprawy odbywa się:
- bez zbędnej zwłoki – w ciągu 1 miesiąca od złożenia wniosku,
- w ciągu 2 miesięcy od złożenia wniosku – jeśli sprawa jest wyjątkowo skomplikowana.
- Decyzję o przyznaniu lub odmowie przyznania świadczenia z pomocy społecznej dostaniesz na piśmie. Wydaje ją ośrodek pomocy społecznej.
Jak możesz się odwołać
- do Samorządowego Kolegium Odwoławczego za pośrednictwem ośrodka, który wydał decyzję,
- w ciągu 14 dni od otrzymania decyzji.
Jaką pomoc możesz dostać
- pieniężną,
- niepieniężną.
Co to jest pomoc pieniężna
- zasiłek stały,
- zasiłek okresowy,
- zasiłek celowy, na przykład na żywość, leki, opał, odzież,
- zasiłek specjalny celowy dla osób o dochodach wyższych niż przyjęte kryterium dochodowe, na przykład na leki,
- zasiłek i pożyczka na ekonomiczne usamodzielnienie,
- pomoc na usamodzielnienie oraz na kontynuowanie nauki,
- świadczenie pieniężne na utrzymanie i pokrycie wydatków związanych z nauką języka polskiego dla cudzoziemców, którzy mają status uchodźcy, ochronę uzupełniającą lub zezwolenie na pobyt czasowy,
- wynagrodzenie dla opiekuna za opiekę, które przyznał sąd.
Kiedy dostaniesz pomoc pieniężną
Jeśli jesteś bezrobotny, ciężko chory, bezdomny, przydarzyło ci się nieszczęście lub jesteś w sytuacji wymienionej w sekcji Kto może skorzystać z pomocy społecznej, oraz jednocześnie:
- samotnie gospodarujesz i masz dochód do 701 zł (to „kryterium dochodowe osoby samotnie gospodarującej”),
- dochód na osobę w twojej rodzinie wynosi do 528 zł (to „kryterium dochodowe na osobę w rodzinie”),
- dochód w twojej rodzinie nie przekracza sumy kwot kryterium dochodowego na osobę w rodzinie (to „kryterium dochodowe rodziny”).
Jak ustalić dochód
Dochód to łączne przychody wszystkich członków twojej rodziny, które dostajecie w danym miesiącu.
Dochód wylicza pracownik socjalny, który przeprowadził z tobą rodzinny wywiad środowiskowy.
Aby ustalić, czy możesz dostać pomoc, weźmie pod uwagę dochód twój i dochód twojej rodziny.
- Dochód podajesz z miesiąca, który poprzedza miesiąc złożenia wniosku, na przykład jeśli wniosek składasz w maju – podaj dochód z kwietnia.
- Jeśli nie masz dochodu, bo straciłeś pracę czy prawo do świadczenia – podaj dochód z miesiąca, w którym złożyłeś wniosek.
Sprawdź, co zmniejszy twój dochód
- podatek dochodowy od osób fizycznych,
- składki na ubezpieczenie zdrowotne i społeczne,
- alimenty, które płacisz innym osobom.
Sprawdź, czego NIE wlicza się do twojego dochodu
- jednorazowego pieniężnego świadczenia socjalnego,
- zasiłku celowego, na przykład na opał, leki, żywność, odzież,
- pomocy materialnej o charakterze socjalnym albo motywacyjnym, którą masz na podstawie przepisów o systemie oświaty, na przykład stypendium szkolnego,
- świadczenia w naturze, na przykład wartości otrzymanych rzeczy: żywności, odzieży, leków,
- świadczenia, które dostajesz jako bezrobotny za prace społecznie użyteczne (na podstawie przepisów o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy),
- świadczenia pieniężnego (ustawa z 20 marca 2015 r. o działaczach opozycji antykomunistycznej oraz osobach represjonowanych z powodów politycznych) i pomocy pieniężnej (art. 19 ust. 2 ustawy z 24 stycznia 1991 r. o kombatantach oraz niektórych osobach będących ofiarami represji i okresu powojennego, art. 7a ust. 2 ustawy z 2 września 1994 r. o świadczeniu pieniężnym i uprawnieniach przysługujących żołnierzom zastępczej służby wojskowej przymusowo zatrudnianym w kopalniach węgla, kamieniołomach, zakładach rud uranu i batalionach budowlanych, art. 5a ust. 2 ustawy z 31 maja 1996 r. o osobach deportowanych do pracy przymusowej oraz osadzonych w obozach pracy przez III Rzeszę i Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich, art. 10a ust. 2 ustawy z 16 listopada 2006 r. o świadczeniu pieniężnym i uprawnieniach przysługujących cywilnym niewidomym ofiarom działań wojennych oraz art. 10 ust. 2 ustawy z 20 marca 2015 r. o działaczach opozycji antykomunistycznej oraz osobach represjonowanych z powodów politycznych),
- świadczenia pieniężnego i pomocy pieniężnej (ustawa o działaczach opozycji antykomunistycznej oraz osobach represjonowanych z powodów politycznych),
- dochodu z użytków rolnych do 1 hektara przeliczeniowego,
- świadczenia wychowawczego (ustawa o pomocy państwa w wychowywaniu dzieci),
- dodatku wychowawczego (ustawa o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej),
- świadczenia pieniężnego (art. 8a ust. 1 ustawy z 7 września 2007 r. o Karcie Polaka),
- świadczenia pieniężnego (art. 9 ustawy z 22 listopada 2018 r. o grobach weteranów walk o wolność i niepodległość Polski),
- nagrody specjalnej Prezesa Rady Ministrów (art. 31a ustawy z 8 sierpnia 1996 r. o Radzie Ministrów).
Co to jest pomoc niepieniężna – przykłady
- praca socjalna,
- składki na ubezpieczenie społeczne i zdrowotne,
- pomoc rzeczowa, w tym na ekonomiczne usamodzielnienie się,
- sprawienie pogrzebu,
- poradnictwo specjalistyczne, na przykład psychologiczne, rodzinne,
- interwencja kryzysowa, na przykład natychmiastowa specjalistyczna pomoc psychologiczna, poradnictwo socjalne, schronienie i wsparcie w domach dla matek z małoletnimi dziećmi i kobiet w ciąży,
- schronienie,
- posiłek,
- niezbędne ubranie,
- usługi opiekuńcze w miejscu zamieszkania, w ośrodkach wsparcia oraz w rodzinnych domach pomocy, na przykład pomoc w zaspokajaniu codziennych potrzeb życiowych, opieka higieniczna,
- specjalistyczne usługi opiekuńcze w miejscu zamieszkania oraz w ośrodkach wsparcia, na przykład dostosowana do rodzaju schorzenia i niepełnosprawności pomoc w zaspokajaniu codziennych potrzeb życiowych,
- mieszkanie chronione,
- pobyt i usługi w domu pomocy społecznej.
Informacji o świadczeniach pomocy społecznej, zasadach ich przyznawania oraz wysokości udzieli ci pracownik socjalny w ośrodku pomocy społecznej.
Jakie masz obowiązki
Wspólnie z pracownikiem socjalnym rozwiązuj swoją trudną sytuację życiową. Jeśli:
- nie będziesz współdziałać,
- jako osoba bezrobotna bez powodu odmówisz podjęcia pracy,
- będziesz marnotrawić zasoby własne lub przyznane świadczenia,
ośrodek pomocy społecznej może:
- nie przyznać ci pomocy,
- ograniczyć ją,
- całkowicie wstrzymać.
Świadczenia pomocy społecznej są uznaniowe. Wyjątkiem jest zasiłek stały, który dostaniesz, jeśli spełnisz określone warunki.
Dostaniesz zasiłek stały, jeśli:
- masz ukończone 18 lat,
- jesteś osobą całkowicie niezdolną do pracy,
- jesteś osobą niezdolną do pracy z powodu wieku (60 lat kobiety i 65 lat mężczyźni),
- twój dochód jest niższy niż kryterium dochodowe osoby samotnie gospodarującej – jeśli jesteś osobą samotną,
- twój dochód oraz dochód na osobę w rodzinie są niższe niż kryterium dochodowe na osobę w rodzinie – jeśli mieszkasz i gospodarujesz z rodziną.
Instytucja odpowiedzialna: Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej
